Wat is Sociaal Kapitalisme?
Sociaal Kapitalisme is een herinrichting van het kapitalisme. Geen ideologische breuk, maar een fundamentele koerscorrectie. Het erkent de kracht van markten en ondernemerschap, maar koppelt die aan waarden als rechtvaardigheid, duurzaamheid en gedeelde vooruitgang.
Het vertrekpunt is simpel: geld moet weer een middel worden, geen doel. De economie moet niet draaien op speculatie en uitputting, maar op waardecreatie die ten goede komt aan de samenleving als geheel.
Publiek versus privaat
In tegenstelling tot het dominante neoliberalisme — dat sinds de jaren ’80 winstmaximalisatie als hoogste goed ziet — stelt Sociaal Kapitalisme dat markten pas echt vrij zijn als ze ingebed zijn in een eerlijk speelveld. Dat betekent: eerlijke belastingen, circulatie van kapitaal, een basis van zekerheid en actieve bescherming tegen machtsconcentratie.
Tegelijkertijd brengt Sociaal Kapitalisme weer een duidelijke scheiding aan tussen wat publiek moet zijn en wat privaat mag blijven. Publieke voorzieningen als zorg, onderwijs, energie en volkshuisvesting horen primair in publieke handen te zijn. Niet omdat de markt daar geen rol kan spelen, maar omdat publieke belangen niet ondergeschikt mogen worden gemaakt aan winstlogica. Dat herstelt het evenwicht.
Maar Sociaal Kapitalisme pleit niet voor een terugtrekkende overheid. Integendeel. Het vraagt om een ondernemende staat — die actief investeert in innovatie, duurzame infrastructuur, wetenschap, sociale mobiliteit. Niet als concurrent van de markt, maar als aanjager ervan. De overheid als co-investeerder in brede welvaart.
4 systeemverschuivingen:
-
Kapitaal moet weer stromen.
Vermogen dat zich opstapelt aan de top maakt de economie traag en fragiel. Belast kapitaal eerlijk. Stop belastingontwijking. Stimuleer winstdeling.
-
Waardecreatie moet belangrijker worden dan winstextractie.
Beloon bedrijven die investeren in mensen, innovatie en duurzaamheid — niet in aandeleninkoop of fiscale trucs.
-
Zekerheid is geen rem op groei, maar de motor ervan.
Een basisinkomen, goede zorg en onderwijs zorgen ervoor dat mensen durven ondernemen, veranderen, investeren.
-
Markten moeten echt vrij zijn.
Door machtsconcentratie aan te pakken. Door concurrentie eerlijk te houden. Door kleine en middelgrote spelers te beschermen tegen dominantie van Big Tech en megabedrijven.
Sociaal Kapitalisme is verwant aan het Rijnlandse model en het denken van Keynes: economie als samenwerking tussen overheid, markt en samenleving. Maar het vertaalt die principes naar de wereld van vandaag — digitaal, geglobaliseerd en ecologisch begrensd.
Het is géén compromis tussen links en rechts. Het is een alternatief voor een systeem dat zichzelf heeft vastgedraaid. Het zet waarde boven winst, mens boven model, en toekomst boven kwartaal.
Het is geen terugkeer naar vroeger. Het is de volgende stap.
